Συμβουλές από την Ευλαμπία Τσιρέλη, δασκάλα δημ. γραφής και συγγραφέα
Καλησπέρα σε όλους! Είμαι η Ευλαμπία Τσιρέλη και θα προσπαθήσω να σας βοηθήσω να οργανώσετε το υλικό του βιβλίου σας σε έξι απλά βήματα, ώστε να ολοκληρώσετε το πολυπόθητο πόνημά σας.
Το άρθρο απαντά σε όλα τα ερωτήματα που τέθηκαν μέσα στην εβδομάδα στο γκρουπ.
Η συγγραφή ενός βιβλίου, και ιδιαίτερα ενός βιβλίου φαντασίας, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αποτελεί μια διαδικασία που χρειάζεται τρομερή πειθαρχία, γνώσεις, εφαρμογή αυτών, πρόγραμμα και αρκετή μελέτη. Στο εργαστήρι συγγραφής Imaginarium στο iWrite, εδώ και δύο χρόνια, έχω διαπιστώσει ότι όλοι οι αρχάριοι επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη και αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες, που όμως με θέληση και σκληρή δουλειά ξεπερνιούνται.
Η γενική συμβουλή μου αρχικά, είναι ότι, ως αρχάριοι, καλό θα ήταν να προχωρήσετε με αργά βήματα, ξεκινώντας να πειραματίζεστε με μικρότερα κείμενα, με διηγήματα δηλαδή, ώστε πρώτα να γυμνάσετε τη γραφή σας και να βρείτε το προσωπικό σας στυλ, να συνειδητοποιήσετε τις αδυναμίες σας και να μετρήσετε τις ικανότητες σας. Αλλά για όσους θέλουν να πέσουν κατευθείαν στα βαθιά, προτείνω το παρακάτω πλάνο βιβλίου, που νομίζω, ότι αν χρησιμοποιηθεί σωστά και με πειθαρχία, είναι πολύ πιθανό να φέρει θετικά αποτελέσματα.
Για όσους ρώτησαν για την εστίαση της ιστορίας, θα τους απαντήσω ότι ο στόχος μου όταν γράφω μια ιστορία είναι "να πω την ιστορία". Πρέπει να πω μια ιστορία, που έχει να κάνει με έναν ήρωα και το ταξίδι του/τον αγώνα του/την περιπέτειά του, καθώς και με ποιον τρόπο αυτή η ιστορία μεταλλάσσει και μεταμορφώνει τελικά τον ήρωά μου.
Έχω δηλαδή το εξής σχήμα: ΚΑΠΟΙΟΣ-ΚΑΝΕΙ ΚΑΤΙ-ΜΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ-ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙ ΚΑΤΙ-ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΤΙ ΕΠΙΦΕΡΕΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ (θετικές, αρνητικές ή ουδέτερες)
Ο λόγος που ο αναγνώστης θα αγοράσει το βιβλίο σας είναι για να "μάθει την ιστορία". Θα διαβάσει το οπισθόφυλλο και θα επιθυμήσει να μάθει τι συμβαίνει στο εσωτερικό του. Προσπαθήστε να αφήσετε την ιστορία να καλπάσει και όχι να σταθείτε σε εξαιρετικές λεπτομέρειες ή περιττούς και ανούσιους διαλόγους, μονολόγους, αμπελοφιλοσοφίες, κουραστικές περιγραφές και υπεραναλύσεις. Να θυμάστε ότι γράφετε λογοτεχνία. Δεν γράφετε ούτε σενάριο, αλλά ούτε και φιλοσοφικό δοκίμιο.
Η παγίδα με τις ιστορίες φαντασίας, είναι ότι συχνά μπαίνουμε στη διαδικασία να δημιουργήσουμε ολόκληρους κόσμους και αυτόματα θεωρούμε ότι θα πρέπει απαραίτητα να δώσουμε κάθε δυνατή λεπτομέρεια ώστε ο αναγνώστης να γνωρίσει τον κόσμο μας. Ας είμαστε ρεαλιστές. Δεν είμαστε ο Τόλκιν. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαχειριστεί κανείς τόσο τεράστιο όγκο πληροφοριών, χωρίς να ξεφύγει από την ουσία. Και η ουσία είπαμε είναι "να πω την ιστορία".
Επειδή λοιπόν στη θεωρία μπορούμε να πούμε πολλά, αλλά η θεωρία απέχει πολύ από την πράξη, αν δεν καταφέρετε ποτέ να παρακολουθήσετε κάποια μαθήματα ή κάποιο εργαστήρι συγγραφής με δάσκαλο ο οποίος θα σας καθοδηγήσει στην πράξη βήμα βήμα, η μόνη συμβουλή που μπορώ να σας δώσω είναι ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΤΕ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (εκτός βέβαια από το να γράφετε ασταμάτητα). Μόνο με τη μελέτη μπορείτε να παρατηρήσετε πώς δουλεύουν άλλοι συγγραφείς και διαχειρίζονται την ιστορία τους, ώστε να το κάνετε κι εσείς.
Θέλω να σας πω πολλά, γιατί από την εμπειρία μου γνωρίζω ότι η παραγωγή ενός πραγματικά καλού βιβλίου φαντασίας είναι πολύ δύσκολη υπόθεση, αλλά θα σταματήσω εδώ.
Ελπίζω αυτό το πλάνο να σας βοηθήσει.
Τα βήματα:
Δυνατός πρωταγωνιστής και δευτεραγωνιστές
Δημιουργήστε τα πρόσωπα της ιστορίας και τις μεταξύ τους σχέσεις
Πρώτα από όλα, θα πρέπει να δομήσω το προφίλ του πρωταγωνιστή μου (1-2 βασικοί χαρακτήρες είναι αρκετοί για έναν αρχάριο συγγραφέα). Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να δημιουργήσω έναν αληθοφανή χαρακτήρα με όλα τα προτερήματα ενός ήρωα, αλλά και τα μειονεκτήματα και αδυναμίες ενός καθημερινού ανθρώπου. Να θυμάστε ότι ο ήρωας δεν θα πρέπει να είναι τέλειος. Θα πρέπει να έχει αδυναμίες και ιδιοτροπίες. Μάλιστα, όσο πιο ιδιότροπος, τόσο το καλύτερο. Θα πρέπει, ωστόσο, να μπορεί ο αναγνώστης να βρει σημεία ταύτισης με τον ήρωα.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο, έγκειται η μεγάλη επιτυχία μυθιστορημάτων που περιστρέφονται από την ιστορία των ηρώων τους (βλ. Χάρρυ Πόττερ. Πρόκειται για ένα ήσυχο, λυπημένο και ορφανό παιδί, που καταλήγει ένας ήρωας-μάγος). Ο δυνάμει ήρωας είναι μια καλή επιλογή για κεντρικό χαρακτήρα. Προσοχή όμως, προσπαθήστε να πείτε κάτι καινούριο. Αν και δε μπορεί να υπάρξει παρθενογένεση, προσπαθήστε απλά να προσεγγίσετε γνωστά μοτίβα από άλλη σκοπιά. Σημασία έχει το πώς θα πείτε την ιστορία.
Οι δευτεραγωνιστές θα πρέπει να πλαισιώνουν τον ήρωα (2-3 πρωταγωνιστές είναι αρκετοί για έναν αρχάριο συγγραφέα) και να μην «κλέβουν την παράσταση». Οι πληροφορίες που θα δώσετε για τους πρωταγωνιστές σου θα πρέπει να εξυπηρετούν πάντα την ιστορία σας. Δεν μας νοιάζουν περιττά στοιχεία από τις ζωές τους και τις συναναστροφές τους, αν δεν έχουν άμεση σχέση με την ιστορία που θέλω να πω.
Ο Στόχος
Ορίστε τον Στόχο
Το πιο σημαντικό, αφού έχετε φτιάξει τους βασικούς σας χαρακτήρες, είναι να καταλήξετε στον Στόχο σας. Αυτό, δηλαδή, που θέλει ο πρωταγωνιστής σας να πετύχει. Αν δυσκολεύεστε, κάντε μια λίστα με πιθανούς στόχους και στη συνέχεια διαλέξτε τον καλύτερο, ή αυτόν που θα απαιτήσει το καλύτερο, το πιο εντυπωσιακό, σκηνικό.
Είναι πολύ σημαντικό να καταλήξετε από την αρχή στο φινάλε της ιστορίας σας. Μη ξεκινάτε ποτέ να γράψετε ένα βιβλίο, χωρίς να έχετε καθορίσει το τέλος του, διότι δύσκολα θα το ολοκληρώσετε. Θα αναμασάτε τα ίδια και τα ίδια, θα γίνετε κουραστικοί και οι ήρωές σας θα είναι βαρετοί. Το ξεκάθαρο φινάλε μέσα στο μυαλό σας, θα σας βοηθήσει να στήσετε και τα γεγονότα που θα σας οδηγήσουν ως εκεί.
Το φινάλε, τα βασικά "σκαλοπάτια" που θα οδηγήσουν σε αυτό, και οι πρωταγωνιστές, είναι στοιχεία που -εφόσον καθοριστούν- θα πρέπει να μείνουν αναλλοίωτα στο πλάνο σας. Θα πρέπει να έχετε την πειθαρχία να ακολουθήσετε το πλάνο που φτιάξατε δηλαδή, και να μην ενθουσιάζεστε με νέες ιδέες και αλλάζετε συνεχώς γνώμη για την εξέλιξη.
Το σημείο της Σύγχυσης
Θέστε τον προβληματισμό
Κάθε επιτυχημένη ιστορία ενέχει ένα πρόβλημα. Ένα μυστήριο που πρέπει να λυθεί, μια περιπέτεια που θα ζήσει ο ήρωας μέχρι την τελική έκβαση της ιστορίας. Αυτή η περιπέτεια/μυστήριο/πρόβλημα, έχει μια αρχή.
Καθορίστε, λοιπόν, σαφώς το σημείο εκείνο που θα πυροδοτήσει την πλοκή σας.
Π.χ. έχω κεντρικό ήρωα έναν εφευρέτη ο οποίος πάνω στους πειραματισμούς στην προσπάθεια να ανακαλύψει το μυστικό της αθανασίας, κάνει μια λάθος κίνηση και πυροδοτεί μια σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα φέρουν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Η λάθος κίνηση αποτελεί το σημείο της Σύγχυσης στην ιστορία μου.
Τα σημεία της κλιμάκωσης
Χτίστε την κλιμάκωση των γεγονότων, διατηρώντας την αγωνία
Για να χτίσετε ξεκάθαρα σκαλοπάτια-σημεία κλιμάκωσης που θα σας οδηγήσουν στο φινάλε και να μη χαθείτε, πρώτα από όλα, θα πρέπει να θέσετετα εξής ερωτήματα:
Τι καταστροφή θα προκληθεί αν δεν επιτευχθεί ο Στόχος;
Τι φοβάται ο πρωταγωνιστής μου ότι θα συμβεί αν δεν φτάσει στον Στόχο;
Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, αποτελούν τις συνέπειες. Η συνέπεια είναι η αρνητική κατάσταση ή γεγονός που θα προκύψει εάν δεν επιτευχθεί ο Στόχος. Η προσπάθεια, λοιπόν, αποφυγής της συνέπειας, αποτελεί και την προσπάθεια επίτευξης του Στόχου μου. Κάντε μια λίστα με τις πιθανές συνέπειες. Αυτές θα αποτελούν τα δραματικά στοιχεία της ιστορίας σας που θα κρατήσουν την αγωνία αμείωτη.
Αντίθετα, θα πρέπει να δομήσετε και τις προϋποθέσεις που θα πρέπει να υπάρξουν ώστε να επιτευχθεί ο Στόχος σας. Μια σειρά γεγονότων δηλαδή που αποτελούν σκαλοπάτια για την έκβαση της ιστορίας σας. Με την πάροδο αυτών των προϋποθέσεων/γεγονότων στην αφήγηση, ο αναγνώστης θα νιώθει ότι οι πρωταγωνιστές θα πλησιάζουν όλο και περισσότερο στην επίτευξη του Στόχου. Διερωτηθείτε τι είδους γεγονότα θα πρέπει να συμβούν ώστε να επιτευχθεί ο Στόχος.
Ο αναγνώστης θα πρέπει να υφίσταται συνεχώς ένα "σκωτσέζικο ντους" ώστε να διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον του. Προσπαθήστε να παίζετε εναλλάξ με τις συνέπειες και τις προϋποθέσεις.
Η μεγάλη ανακάλυψη
Κορυφώστε την αγωνία, ανατρέψτε σκηνικά
Λίγο πριν την τελική έκβαση της ιστορίας, ορόσημο αποτελεί το σημείο της μεγάλης ανακάλυψης. Εδώ ο ήρωας λύνει το μυστήριο, ανακαλύπτοντας κάτι, φτάνοντας στην άκρη του νήματος. Η ανακάλυψη αυτή θα πρέπει να είναι εντυπωσιακή και -όσο μπορώ να το επιτύχω αυτό- αναπάντεχη. Η μεγάλη ανατροπή στις προσδοκίες του αναγνώστη. Να θυμάστε ότι οι αναγνώστες λατρεύουν να διαψεύδονται και να "πέφτουν έξω" στους υπολογισμούς τους. Τολμήστε να σκοτώσετε, να προδώσετε, να μεταμορφώσετε.
Η μεταμόρφωση
"Σβήνοντας" σιγά σιγά την ιστορία μου, οδεύοντας δηλαδή στην κατακλείδα, θα πρέπει να πω με ποιον τρόπο όλη αυτή η ιστορία έχει επηρεάσει τον ήρωά μου, θετικά, αρνητικά ή ουδέτερα. Με ποιον τρόπο τον έχει αλλάξει (βλ. Φρόντο μετά την ιστορία του Δαχτυλιδιού. Από ένα αγαθό και πράο Χόμπιτ, έγινε ένας ήρωας, ένα Χόμπιτ που άλλαξε για πάντα, απέκτησε μια σκοτεινιά, αλλά και μια θαυμαστή σοφία).
Διατυπώστε σε μερικές προτάσεις με ποιον τρόπο μπορεί να μεταμορφώσει η ιστορία σας τον ή τους ήρωες του βιβλίου σας.
Μόλις συγκεντρώσετε όλα αυτά, λοιπόν, έχετε αυτομάτως το γενικό σας πλάνο. Προσπαθήστε τώρα να τα εντάξετε όλα αυτά σε ένα σύντομο κείμενο/περίληψη της ιστορίας σας. Αυτό το κείμενο από εδώ και πέρα θα είναι ο «μπούσουλάς» σας. Δεν θα πρέπει να παρεκκλίνετε, ούτε να προσθέτετε και να αφαιρείτε βασικά στοιχεία (αν θέλετε να τελειώσει κάποτε το βιβλίο σας).
Τα υπόλοιπα στοιχεία, όπως κάποια τρίτα πρόσωπα-βοηθητικά της ιστορίας σας (που πολλές φορές δεν τους δίνουμε καν όνομα, παρά λειτουργούν ως κομπάρσοι) ή κάποιες γεφυρούλες, μικροσυγκρούσεις, διαπροσωπικές σχέσεις, λεκτικές απεικονίσεις κλπ, είναι στοιχεία τα οποία μπορείτε να δουλέψετε και κατά τη συγγραφή και δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν εξαρχής στο πλάνο. Βέβαια να θυμάστε ότι όσο πιο πλήρες είναι το πλάνο μου και όσο πιο κατασταλαγμένος είμαι, τόσο πιο γρήγορα και "ανώδυνα" θα τελειώσω το βιβλίο μου.
Μη βαριέστε να δημιουργήσετε πλάνο. Μπορεί να σας πάρει κι ένα ολόκληρο εξάμηνο. Δουλέψτε το, κάντε αλλαγές εκεί πριν ξεκινήσετε τη συγγραφή του βιβλίου. Είναι προτιμότερο να κάνω αλλαγές σε ένα 10σέλιδο ή 20σέλιδο πλάνο, παρά σε ένα 200σέλιδο κείμενο που δεν δουλεύει και δεν προχωρά...
Δουλέψτε συστηματικά, με ψυχραιμία και πειθαρχία.
Το πιο σημαντικό ίσως από όλα είναι, να μπορέσετε να δείτε καθαρά ποιες είναι οι περιττές και ποιές οι σημαντικές πληροφορίες που πρέπει να δώσετε. Μην τραβάτε την ιστορία. Πείτε την απλά, και άμεσα.
Τα μεγάλα βιβλία είναι αρκετά κουραστικά, εκτός κι αν γράφονται από το χέρι κάποιου έμπειρου συγγραφέα ή εξαιρετικά χαρισματικού. Προσέξτε λοιπόν το μέγεθος του βιβλίου σας να ανταποκρίνεται στις ικανότητές σας, να μην κάνει "κοιλιές" η ιστορία σας και να μην παρεκκλίνετε από την εστίασή σας.
Να θυμάστε ότι το πιο σημαντικό από όλα είναι να ΠΕΙΤΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ.
Αποφύγετε τις περιττές περιγραφές, περιττά γεγονότα, και, πάνω από όλα, τους περιττούς διαλόγους που κάνουν το βιβλίο σας να μοιάζει με σενάριο και δεν εμπλουτίζουν με εικόνες τη φαντασία του αναγνώστη.
Καλή δύναμη και καλή διασκέδαση!
evlabia_tsireli@yahoo.gr
http://tsirelievlampia.wordpress.com
Καλησπέρα σε όλους! Είμαι η Ευλαμπία Τσιρέλη και θα προσπαθήσω να σας βοηθήσω να οργανώσετε το υλικό του βιβλίου σας σε έξι απλά βήματα, ώστε να ολοκληρώσετε το πολυπόθητο πόνημά σας.
Το άρθρο απαντά σε όλα τα ερωτήματα που τέθηκαν μέσα στην εβδομάδα στο γκρουπ.
Η συγγραφή ενός βιβλίου, και ιδιαίτερα ενός βιβλίου φαντασίας, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αποτελεί μια διαδικασία που χρειάζεται τρομερή πειθαρχία, γνώσεις, εφαρμογή αυτών, πρόγραμμα και αρκετή μελέτη. Στο εργαστήρι συγγραφής Imaginarium στο iWrite, εδώ και δύο χρόνια, έχω διαπιστώσει ότι όλοι οι αρχάριοι επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη και αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες, που όμως με θέληση και σκληρή δουλειά ξεπερνιούνται.
Η γενική συμβουλή μου αρχικά, είναι ότι, ως αρχάριοι, καλό θα ήταν να προχωρήσετε με αργά βήματα, ξεκινώντας να πειραματίζεστε με μικρότερα κείμενα, με διηγήματα δηλαδή, ώστε πρώτα να γυμνάσετε τη γραφή σας και να βρείτε το προσωπικό σας στυλ, να συνειδητοποιήσετε τις αδυναμίες σας και να μετρήσετε τις ικανότητες σας. Αλλά για όσους θέλουν να πέσουν κατευθείαν στα βαθιά, προτείνω το παρακάτω πλάνο βιβλίου, που νομίζω, ότι αν χρησιμοποιηθεί σωστά και με πειθαρχία, είναι πολύ πιθανό να φέρει θετικά αποτελέσματα.
Για όσους ρώτησαν για την εστίαση της ιστορίας, θα τους απαντήσω ότι ο στόχος μου όταν γράφω μια ιστορία είναι "να πω την ιστορία". Πρέπει να πω μια ιστορία, που έχει να κάνει με έναν ήρωα και το ταξίδι του/τον αγώνα του/την περιπέτειά του, καθώς και με ποιον τρόπο αυτή η ιστορία μεταλλάσσει και μεταμορφώνει τελικά τον ήρωά μου.
Έχω δηλαδή το εξής σχήμα: ΚΑΠΟΙΟΣ-ΚΑΝΕΙ ΚΑΤΙ-ΜΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ-ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙ ΚΑΤΙ-ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΤΙ ΕΠΙΦΕΡΕΙ ΚΑΠΟΙΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ (θετικές, αρνητικές ή ουδέτερες)
Ο λόγος που ο αναγνώστης θα αγοράσει το βιβλίο σας είναι για να "μάθει την ιστορία". Θα διαβάσει το οπισθόφυλλο και θα επιθυμήσει να μάθει τι συμβαίνει στο εσωτερικό του. Προσπαθήστε να αφήσετε την ιστορία να καλπάσει και όχι να σταθείτε σε εξαιρετικές λεπτομέρειες ή περιττούς και ανούσιους διαλόγους, μονολόγους, αμπελοφιλοσοφίες, κουραστικές περιγραφές και υπεραναλύσεις. Να θυμάστε ότι γράφετε λογοτεχνία. Δεν γράφετε ούτε σενάριο, αλλά ούτε και φιλοσοφικό δοκίμιο.
Η παγίδα με τις ιστορίες φαντασίας, είναι ότι συχνά μπαίνουμε στη διαδικασία να δημιουργήσουμε ολόκληρους κόσμους και αυτόματα θεωρούμε ότι θα πρέπει απαραίτητα να δώσουμε κάθε δυνατή λεπτομέρεια ώστε ο αναγνώστης να γνωρίσει τον κόσμο μας. Ας είμαστε ρεαλιστές. Δεν είμαστε ο Τόλκιν. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαχειριστεί κανείς τόσο τεράστιο όγκο πληροφοριών, χωρίς να ξεφύγει από την ουσία. Και η ουσία είπαμε είναι "να πω την ιστορία".
Επειδή λοιπόν στη θεωρία μπορούμε να πούμε πολλά, αλλά η θεωρία απέχει πολύ από την πράξη, αν δεν καταφέρετε ποτέ να παρακολουθήσετε κάποια μαθήματα ή κάποιο εργαστήρι συγγραφής με δάσκαλο ο οποίος θα σας καθοδηγήσει στην πράξη βήμα βήμα, η μόνη συμβουλή που μπορώ να σας δώσω είναι ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΤΕ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (εκτός βέβαια από το να γράφετε ασταμάτητα). Μόνο με τη μελέτη μπορείτε να παρατηρήσετε πώς δουλεύουν άλλοι συγγραφείς και διαχειρίζονται την ιστορία τους, ώστε να το κάνετε κι εσείς.
Θέλω να σας πω πολλά, γιατί από την εμπειρία μου γνωρίζω ότι η παραγωγή ενός πραγματικά καλού βιβλίου φαντασίας είναι πολύ δύσκολη υπόθεση, αλλά θα σταματήσω εδώ.
Ελπίζω αυτό το πλάνο να σας βοηθήσει.
Τα βήματα:
Δυνατός πρωταγωνιστής και δευτεραγωνιστές
Δημιουργήστε τα πρόσωπα της ιστορίας και τις μεταξύ τους σχέσεις
Πρώτα από όλα, θα πρέπει να δομήσω το προφίλ του πρωταγωνιστή μου (1-2 βασικοί χαρακτήρες είναι αρκετοί για έναν αρχάριο συγγραφέα). Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να δημιουργήσω έναν αληθοφανή χαρακτήρα με όλα τα προτερήματα ενός ήρωα, αλλά και τα μειονεκτήματα και αδυναμίες ενός καθημερινού ανθρώπου. Να θυμάστε ότι ο ήρωας δεν θα πρέπει να είναι τέλειος. Θα πρέπει να έχει αδυναμίες και ιδιοτροπίες. Μάλιστα, όσο πιο ιδιότροπος, τόσο το καλύτερο. Θα πρέπει, ωστόσο, να μπορεί ο αναγνώστης να βρει σημεία ταύτισης με τον ήρωα.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο, έγκειται η μεγάλη επιτυχία μυθιστορημάτων που περιστρέφονται από την ιστορία των ηρώων τους (βλ. Χάρρυ Πόττερ. Πρόκειται για ένα ήσυχο, λυπημένο και ορφανό παιδί, που καταλήγει ένας ήρωας-μάγος). Ο δυνάμει ήρωας είναι μια καλή επιλογή για κεντρικό χαρακτήρα. Προσοχή όμως, προσπαθήστε να πείτε κάτι καινούριο. Αν και δε μπορεί να υπάρξει παρθενογένεση, προσπαθήστε απλά να προσεγγίσετε γνωστά μοτίβα από άλλη σκοπιά. Σημασία έχει το πώς θα πείτε την ιστορία.
Οι δευτεραγωνιστές θα πρέπει να πλαισιώνουν τον ήρωα (2-3 πρωταγωνιστές είναι αρκετοί για έναν αρχάριο συγγραφέα) και να μην «κλέβουν την παράσταση». Οι πληροφορίες που θα δώσετε για τους πρωταγωνιστές σου θα πρέπει να εξυπηρετούν πάντα την ιστορία σας. Δεν μας νοιάζουν περιττά στοιχεία από τις ζωές τους και τις συναναστροφές τους, αν δεν έχουν άμεση σχέση με την ιστορία που θέλω να πω.
Ο Στόχος
Ορίστε τον Στόχο
Το πιο σημαντικό, αφού έχετε φτιάξει τους βασικούς σας χαρακτήρες, είναι να καταλήξετε στον Στόχο σας. Αυτό, δηλαδή, που θέλει ο πρωταγωνιστής σας να πετύχει. Αν δυσκολεύεστε, κάντε μια λίστα με πιθανούς στόχους και στη συνέχεια διαλέξτε τον καλύτερο, ή αυτόν που θα απαιτήσει το καλύτερο, το πιο εντυπωσιακό, σκηνικό.
Είναι πολύ σημαντικό να καταλήξετε από την αρχή στο φινάλε της ιστορίας σας. Μη ξεκινάτε ποτέ να γράψετε ένα βιβλίο, χωρίς να έχετε καθορίσει το τέλος του, διότι δύσκολα θα το ολοκληρώσετε. Θα αναμασάτε τα ίδια και τα ίδια, θα γίνετε κουραστικοί και οι ήρωές σας θα είναι βαρετοί. Το ξεκάθαρο φινάλε μέσα στο μυαλό σας, θα σας βοηθήσει να στήσετε και τα γεγονότα που θα σας οδηγήσουν ως εκεί.
Το φινάλε, τα βασικά "σκαλοπάτια" που θα οδηγήσουν σε αυτό, και οι πρωταγωνιστές, είναι στοιχεία που -εφόσον καθοριστούν- θα πρέπει να μείνουν αναλλοίωτα στο πλάνο σας. Θα πρέπει να έχετε την πειθαρχία να ακολουθήσετε το πλάνο που φτιάξατε δηλαδή, και να μην ενθουσιάζεστε με νέες ιδέες και αλλάζετε συνεχώς γνώμη για την εξέλιξη.
Το σημείο της Σύγχυσης
Θέστε τον προβληματισμό
Κάθε επιτυχημένη ιστορία ενέχει ένα πρόβλημα. Ένα μυστήριο που πρέπει να λυθεί, μια περιπέτεια που θα ζήσει ο ήρωας μέχρι την τελική έκβαση της ιστορίας. Αυτή η περιπέτεια/μυστήριο/πρόβλημα, έχει μια αρχή.
Καθορίστε, λοιπόν, σαφώς το σημείο εκείνο που θα πυροδοτήσει την πλοκή σας.
Π.χ. έχω κεντρικό ήρωα έναν εφευρέτη ο οποίος πάνω στους πειραματισμούς στην προσπάθεια να ανακαλύψει το μυστικό της αθανασίας, κάνει μια λάθος κίνηση και πυροδοτεί μια σειρά από αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα φέρουν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Η λάθος κίνηση αποτελεί το σημείο της Σύγχυσης στην ιστορία μου.
Τα σημεία της κλιμάκωσης
Χτίστε την κλιμάκωση των γεγονότων, διατηρώντας την αγωνία
Για να χτίσετε ξεκάθαρα σκαλοπάτια-σημεία κλιμάκωσης που θα σας οδηγήσουν στο φινάλε και να μη χαθείτε, πρώτα από όλα, θα πρέπει να θέσετετα εξής ερωτήματα:
Τι καταστροφή θα προκληθεί αν δεν επιτευχθεί ο Στόχος;
Τι φοβάται ο πρωταγωνιστής μου ότι θα συμβεί αν δεν φτάσει στον Στόχο;
Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, αποτελούν τις συνέπειες. Η συνέπεια είναι η αρνητική κατάσταση ή γεγονός που θα προκύψει εάν δεν επιτευχθεί ο Στόχος. Η προσπάθεια, λοιπόν, αποφυγής της συνέπειας, αποτελεί και την προσπάθεια επίτευξης του Στόχου μου. Κάντε μια λίστα με τις πιθανές συνέπειες. Αυτές θα αποτελούν τα δραματικά στοιχεία της ιστορίας σας που θα κρατήσουν την αγωνία αμείωτη.
Αντίθετα, θα πρέπει να δομήσετε και τις προϋποθέσεις που θα πρέπει να υπάρξουν ώστε να επιτευχθεί ο Στόχος σας. Μια σειρά γεγονότων δηλαδή που αποτελούν σκαλοπάτια για την έκβαση της ιστορίας σας. Με την πάροδο αυτών των προϋποθέσεων/γεγονότων στην αφήγηση, ο αναγνώστης θα νιώθει ότι οι πρωταγωνιστές θα πλησιάζουν όλο και περισσότερο στην επίτευξη του Στόχου. Διερωτηθείτε τι είδους γεγονότα θα πρέπει να συμβούν ώστε να επιτευχθεί ο Στόχος.
Ο αναγνώστης θα πρέπει να υφίσταται συνεχώς ένα "σκωτσέζικο ντους" ώστε να διατηρείται αμείωτο το ενδιαφέρον του. Προσπαθήστε να παίζετε εναλλάξ με τις συνέπειες και τις προϋποθέσεις.
Η μεγάλη ανακάλυψη
Κορυφώστε την αγωνία, ανατρέψτε σκηνικά
Λίγο πριν την τελική έκβαση της ιστορίας, ορόσημο αποτελεί το σημείο της μεγάλης ανακάλυψης. Εδώ ο ήρωας λύνει το μυστήριο, ανακαλύπτοντας κάτι, φτάνοντας στην άκρη του νήματος. Η ανακάλυψη αυτή θα πρέπει να είναι εντυπωσιακή και -όσο μπορώ να το επιτύχω αυτό- αναπάντεχη. Η μεγάλη ανατροπή στις προσδοκίες του αναγνώστη. Να θυμάστε ότι οι αναγνώστες λατρεύουν να διαψεύδονται και να "πέφτουν έξω" στους υπολογισμούς τους. Τολμήστε να σκοτώσετε, να προδώσετε, να μεταμορφώσετε.
Η μεταμόρφωση
"Σβήνοντας" σιγά σιγά την ιστορία μου, οδεύοντας δηλαδή στην κατακλείδα, θα πρέπει να πω με ποιον τρόπο όλη αυτή η ιστορία έχει επηρεάσει τον ήρωά μου, θετικά, αρνητικά ή ουδέτερα. Με ποιον τρόπο τον έχει αλλάξει (βλ. Φρόντο μετά την ιστορία του Δαχτυλιδιού. Από ένα αγαθό και πράο Χόμπιτ, έγινε ένας ήρωας, ένα Χόμπιτ που άλλαξε για πάντα, απέκτησε μια σκοτεινιά, αλλά και μια θαυμαστή σοφία).
Διατυπώστε σε μερικές προτάσεις με ποιον τρόπο μπορεί να μεταμορφώσει η ιστορία σας τον ή τους ήρωες του βιβλίου σας.
Μόλις συγκεντρώσετε όλα αυτά, λοιπόν, έχετε αυτομάτως το γενικό σας πλάνο. Προσπαθήστε τώρα να τα εντάξετε όλα αυτά σε ένα σύντομο κείμενο/περίληψη της ιστορίας σας. Αυτό το κείμενο από εδώ και πέρα θα είναι ο «μπούσουλάς» σας. Δεν θα πρέπει να παρεκκλίνετε, ούτε να προσθέτετε και να αφαιρείτε βασικά στοιχεία (αν θέλετε να τελειώσει κάποτε το βιβλίο σας).
Τα υπόλοιπα στοιχεία, όπως κάποια τρίτα πρόσωπα-βοηθητικά της ιστορίας σας (που πολλές φορές δεν τους δίνουμε καν όνομα, παρά λειτουργούν ως κομπάρσοι) ή κάποιες γεφυρούλες, μικροσυγκρούσεις, διαπροσωπικές σχέσεις, λεκτικές απεικονίσεις κλπ, είναι στοιχεία τα οποία μπορείτε να δουλέψετε και κατά τη συγγραφή και δεν είναι απαραίτητο να υπάρχουν εξαρχής στο πλάνο. Βέβαια να θυμάστε ότι όσο πιο πλήρες είναι το πλάνο μου και όσο πιο κατασταλαγμένος είμαι, τόσο πιο γρήγορα και "ανώδυνα" θα τελειώσω το βιβλίο μου.
Μη βαριέστε να δημιουργήσετε πλάνο. Μπορεί να σας πάρει κι ένα ολόκληρο εξάμηνο. Δουλέψτε το, κάντε αλλαγές εκεί πριν ξεκινήσετε τη συγγραφή του βιβλίου. Είναι προτιμότερο να κάνω αλλαγές σε ένα 10σέλιδο ή 20σέλιδο πλάνο, παρά σε ένα 200σέλιδο κείμενο που δεν δουλεύει και δεν προχωρά...
Δουλέψτε συστηματικά, με ψυχραιμία και πειθαρχία.
Το πιο σημαντικό ίσως από όλα είναι, να μπορέσετε να δείτε καθαρά ποιες είναι οι περιττές και ποιές οι σημαντικές πληροφορίες που πρέπει να δώσετε. Μην τραβάτε την ιστορία. Πείτε την απλά, και άμεσα.
Τα μεγάλα βιβλία είναι αρκετά κουραστικά, εκτός κι αν γράφονται από το χέρι κάποιου έμπειρου συγγραφέα ή εξαιρετικά χαρισματικού. Προσέξτε λοιπόν το μέγεθος του βιβλίου σας να ανταποκρίνεται στις ικανότητές σας, να μην κάνει "κοιλιές" η ιστορία σας και να μην παρεκκλίνετε από την εστίασή σας.
Να θυμάστε ότι το πιο σημαντικό από όλα είναι να ΠΕΙΤΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ.
Αποφύγετε τις περιττές περιγραφές, περιττά γεγονότα, και, πάνω από όλα, τους περιττούς διαλόγους που κάνουν το βιβλίο σας να μοιάζει με σενάριο και δεν εμπλουτίζουν με εικόνες τη φαντασία του αναγνώστη.
Καλή δύναμη και καλή διασκέδαση!
evlabia_tsireli@yahoo.gr
http://tsirelievlampia.wordpress.com