Συγγραφέας: Challenge Accepted!

 Έχοντας αναφερθεί σε πολλά επιμέρους ζητήματα και προβλήματα της συγγραφής στη συγκεκριμένη στήλη, νομίζω πως ήρθε η ώρα να συγκεντρώσουμε μερικά βασικά σημεία που αφορούν όλο το φάσμα της συγγραφικής τέχνης. Είναι κοινή παραδοχή ότι ο συγγραφέας έχει να αντιμετωπίσει ένα δύσκολο έργο και αυτό μπορεί να το κάνει μόνο αν έχει μεθοδικότητα και σωστή προσέγγιση απέναντί του.

Πάμε να δούμε λοιπόν μερικά πράγματα που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας όλοι όσοι θέλουμε να αποκαλούμαστε λογοτέχνες. Ας ξεκινήσουμε με κάποια γενικά στοιχεία:


1. Το γράψιμο έρχεται γράφοντας.


Δεν φοβάμαι να γράψω και δεν ξεχνάω να αφιερώσω κάποιον χρόνο μέσα στην ημέρα μου σε αυτό. Η συχνή −και ακόμα καλύτερα− καθημερινή ενασχόληση με τη συγγραφή θα με κάνει μόνο καλύτερο. Είναι κανόνας και δεν τον αμφισβητεί κανείς. Επανάληψη μήτηρ πάσης μαθήσεως και η εξάσκηση σε οποιονδήποτε τομέα επίσης.

2. Διαβάζω πολύ.

Δε χρειάζεται να αναλύσουμε πολλά στο συγκεκριμένο σημείο. Όσο περισσότερο διαβάζω, τόσο καλύτερος γίνομαι. Οι ομότεχνοι –και πόσο μάλλον προπάτορές μου στην τέχνη– έχουν να με διδάξουν πολλά και έχω να μάθω από τα σωστά όσο και από τα λάθη τους.

3. Δε φοβάμαι να σβήσω.

Το σβήσιμο είναι εξίσου σημαντικό με το γράψιμο. Δε με πειράζει να αφαιρέσω ακόμη και ολόκληρες σκηνές, σελίδες, μέχρι και αυτούσια κεφάλαια, αν αυτό θα με οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα. Έξτρα τιπ: δεν σβήνω μόνιμα τίποτα, τα πάντα μπορούν να βρεθούν χρήσιμα κάποια στιγμή αργότερα στην πλοκή.

4. Περνάω δεύτερο χέρι ό,τι και να γράψω.

Και τρίτο, και τέταρτο. Γίνομαι ο αναγνώστης του εαυτού μου, κάνω τον «δικηγόρο του διαβόλου» εντοπίζοντας κενά στην πλοκή, λάθη στη διατύπωση και στην έκφραση και γίνομαι ένας μικρός επιμελητής.

5. Δεν προσπαθώ να ικανοποιήσω όλα τα γούστα.

Όπως σε όλα τα πράγματα στη ζωή, σε κάποιους αρέσουν τα έργα μας και σε κάποιους άλλους όχι. Αν προσπαθήσουμε να είμαστε αρεστοί στην μεγαλύτερη μερίδα του πληθυσμού, τότε θα πέσουμε σε έναν φαύλο κύκλο χωρίς στο τέλος να ικανοποιήσουμε κανέναν. Ούτε τον ίδιο μας τον εαυτό. Δε λέμε να μη μας νοιάζει τι γνώμη θα σχηματίσουν οι αναγνώστες, αλλά τον πρωταρχικό λόγο τον έχουμε εμείς ως συγγραφείς και πρέπει να είμαστε εμείς ικανοποιημένοι με το αποτέλεσμά μας και μετά όλοι οι άλλοι.

6. Δεν προσπαθώ να δείξω πιο έξυπνος από τους αναγνώστες μου.
Οι αναγνώστες ξέρουν, οι αναγνώστες καταλαβαίνουν. Έχοντας το βιβλίο μας στα χέρια τους, έχουν εξασφαλίσει μια πύλη στα εσώψυχά μας. Δεν μπορούμε να τους κρυφτούμε. Οπότε καλό θα ήταν να μην προσπαθούμε να φανούμε πιο έξυπνοι, πιο λόγιοι ή πιο εκλεπτυσμένοι από ό,τι είμαστε. Γιατί το αποτέλεσμα θα είναι ψεύτικο και θα γίνουμε αντιπαθείς προς τους αναγνώστες μας. Ακόμη χειρότερα αν μέσα από αυτή την επιδεικτική εξυπνάδα μας προσπαθούμε να μειώσεις τη νοημοσύνη και τις ικανότητες αυτού που μας διαβάζει. Εκεί αποχαιρετάμε άπασα αποδοχή.

7. Δεν ξεχνάω ότι το λογοτεχνικό κείμενο είναι ένα προϊόν και πρέπει να κινεί το ενδιαφέρον κάποιου κοινού να το διαβάσει και κατ’ επέκταση να το αγοράσει.

8. Δεν προσπαθώ να αντιγράψω τους «μεγάλους».

Τους ξέρουμε, τους εμπιστευόμαστε, τους αγαπάμε και μπορεί παρθενογένεση να μην υπάρχει σε καμία μορφή τέχνης και να το έχουμε αποδεχθεί, ωστόσο δεν πρέπει να κάνουμε τα πράγματα χειρότερα αντιγράφοντας κατά κόρον τους προπάτορές μας. Βρίσκω το δικό μου ύφος, που μπορεί να έχει επιρροές από κάποιον ήδη γνωστό, πχ Πόε, Ώστεν και πάει λέγοντας, αλλά είναι κατά κύριο λόγο δικό μου.

9. Είμαι συνεπής στις επιλογές μου.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι αν αποφασίσω να γράψω σε πρωτοπρόσωπη ενεστωτική αφήγηση θα την κρατήσω ως το τέλος. Πέρα από λίγες εξαιρέσεις, οι αλλαγές στα πρόσωπα (όχι στα POVs μην μπερδευτείτε), στους χρόνους και στις εστιάσεις είναι χαοτικές, προκαλούν σύγχυση στους αναγνώστες και είναι δείγμα άγνοιας και προχειρότητας.





Ελπίζω να μην κουραστήκατε μέχρι στιγμής γιατί τώρα ακολουθούν τα πιο ουσιώδη. Ας περάσουμε σε κάποια βασικά βήματα που κάνω όταν θέλω να γράψω:


1. Βρίσκω το θέμα μου.

Η κεντρική ιδέα του βιβλίου μου είναι και το πιο σημαντικό κομμάτι όλου του εγχειρήματος. Πώς να την επιλέξω; Είναι εύκολο. Η ιδέα που αξίζει να γίνει μυθιστόρημα είναι αυτή που επιμένει μέσα στο μυαλό μου καιρό. Επιμένει και με εξάπτει όλη την ώρα και δε με αφήνει σε ησυχία μέχρι να αποτυπωθεί στο χαρτί. Θα της κάνω τη χάρη, αφού όμως την επεξεργαστώ τόσο όσο να είμαι σίγουρος ότι η συγγραφή της θα μου κρατήσει το ενδιαφέρον και δεν θα βαρεθώ όσο γράφω.

2. Συλλαμβάνω τον κόσμο του μυθιστορήματός μου.



Πού θα διαδραματίζεται η ιστορία μου; Σε ποιο είδος θα ανήκει; Θα έχει φανταστικά στοιχεία ή όχι; Αυτές είναι κάποιες από τις ερωτήσεις που θα πρέπει να κάνω στον εαυτό μου σε αυτό το στάδιο. Πρέπει να έχω στήσει όλο τον κόσμο της ιστορίας μου, με τους κανόνες του και τα όριά του, έτσι ώστε να μην πέσω σε κενά στην πορεία ή να αντιμετωπίσω σκοπέλους στη συγγραφή μου. Αν γνωρίζω από πριν τι μπορεί να γίνει στον κόσμο μου και τι όχι θα μου είναι πολύ πιο εύκολο να γράψω.

3. Αποφασίζω την πλοκή. 

Φτιάχνω τον βασικό κορμό της ιστορίας μου. Μερικοί συγγραφείς δουλεύουν καλύτερα όταν έχουν πλήρες πλάνο της πλοκής τους και δεν αποκλίνουν από αυτό. Άλλοι πάλι θέλουν να είναι πιο ελεύθεροι. Όπως και να ‘χει ένα βασικό πλάνο θα με βοηθήσει να έχω έναν οδηγό για να μπορώ να κινηθώ πιο σωστά με βάση την ιστορία που έχω σκεφτεί ο ίδιος.

4. Δίνω βάση στους χαρακτήρες μου.

Όσο ενδιαφέρουσα κι αν είναι η πλοκή, όπως πχ. σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, οι χαρακτήρες είναι εκείνοι που θα οδηγήσουν εμένα και κατ’ επέκταση τους αναγνώστες σε αυτή. Μέσα από αυτούς θα ξεδιπλωθούν όλα τα γεγονότα, οπότε δεν ξεχνάω πόσο σημαντικοί είναι και φροντίζω να τους δώσω το υπόβαθρο και τη σημασία που απαιτείται.

5. Δεν βάζω πλοκή μόνο και μόνο για να γίνεται κάτι.

Το έχουμε ξαναπεί πολλές φορές: το να βάζω τους χαρακτήρες μου να περνούν τη μία κατάσταση μετά την άλλη ασταμάτητα κάνει το έργο μου να χάσει σε αληθοφάνεια. Όπως και στην πραγματική ζωή πρέπει να υπάρχουν διαλλείματα ανάμεσα στα δρώμενα γιατί αλλιώς οι χαρακτήρες μου θα με εγκαταλείψουν και θα μετοικίσουν σε άλλο μυθιστόρημα αν τους ταλαιπωρώ. Όπως είπε και ο Αριστοτέλης: τα δρώμενα έχουν λόγο ύπαρξης μόνο στον βαθμό που αλλάζουν τους χαρακτήρες.

 


6. Βάζω δρώμενα εκτός της κεντρικής πλοκής.

Τα γεγονότα που διαδραματίζονται παράλληλα με την κύρια πλοκή ή στο υπόβαθρό της είναι εξίσου
σημαντικά με την ίδια την υπόθεση. Είναι αυτά που γεμίζουν την ιστορία μου, κάνουν πιο κατανοητούς τους χαρακτήρες μου και γενικά μου δίνουν την ευκαιρία να δείξω στους αναγνώστες μου πράγματα που δε θα μου επέτρεπε η βασική πλοκή. Αυτά τα δρώμενα μπορούν να είναι είτε ανάλαφρα έτσι ώστε να αποτελέσουν ένα διάλλειμα από την πίεση της βασικής ιστορίας είτε το ίδιο δύσκολα, ανάλογα με το τι εξυπηρετεί καλύτερα την πλοκή κάθε φορά.

7. Δε γεμίζω σελίδες με άσκοπες αράδες που δεν έχουν κάτι να πουν.


Δε θέλω οι αναγνώστες να νιώσουν πως έχασαν τον χρόνο τους διαβάζοντας το βιβλίο μου ούτε να βαρεθώ όταν το γράφω. Περιορίζομαι σε σημαντικές σκηνές και περιγραφές που έχουν να προσδώσουν κάτι στην ιστορία μου. Δεν πλατειάζω, δεν αναλώνομαι σε φανφάρες λόγου, δεν επιδεικνύομαι. Μέτρον άριστον!








8. Δίνω ιδιαίτερη σημασία στη γραμματική και τη σύνταξη του κειμένου μου.

Δεν ενστερνίζομαι την τελευταία τάση της συγγραφικής μόδας η οποία λέει ότι οποιοσδήποτε έχει φαντασία μπορεί να αποκαλείται συγγραφέας. Αν δεν μπορώ να γράψω πέντε προτάσεις με σωστή γραμματική και σύνταξη, τότε δεν μπορώ να λέγομαι και συγγραφέας. Δε θα τα διορθώσει όλα ο επιμελητής μου και δεν πρέπει να βασίζομαι σε εκείνον τόσο πολύ. Αν δεν έχω ταλέντο από φυσικού μου στην ορθογραφία και τη σύνταξη, και αγαπώ τόσο τη συγγραφή, τότε πρέπει να κάτσω να διαβάσω αυτά που δε διάβασα ποτέ στο σχολείο. Βιβλία υπάρχουν (προς το παρόν τουλάχιστον) και μπορώ να εκπαιδεύσω τον εαυτό μου ακόμη και μόνος μου. Δεν διανοείται στις μέρες μας να υπάρχουν συγγραφείς που κάνουν ορθογραφικά μέχρι και στον τίτλο του βιβλίου τους. Δεν θα γίνω κι εγώ ένας ακόμη από αυτούς.





Αυτό ήταν το άρθρο μας και για σήμερα. Ελπίζω να σας φάνηκε χρήσιμο και βοηθητικό. Οποιαδήποτε απορία ή οποιοδήποτε σχόλιο έχετε, αφήστε το από κάτω, για να το συζητήσουμε. Και όπως πάντα, τα λέμε την επόμενη Παρασκευή.

Αγγελίνα Παπαδημητρίου.