Ωραία, και τώρα που έχω την προσοχή σου,
φίλε αναγνώστη-συγγραφέα, να διευκρινίσω πως εννοώ ότι και στη λογοτεχνία
μετράει το μέγεθος… του βιβλίου.
Γιατί; Ας μπούμε κατευθείαν στο θέμα.
Κάθε ιστορία έχει τη δική της ταιριαστή
έκταση, χρειάζεται τον δικό της συγκεκριμένο χώρο για να αναπνεύσει και να
ξεδιπλωθεί. Αν της ταιριάζει να είναι μικρή, τότε δεν έχουμε να λογοδοτήσουμε
σε κανέναν για το μέγεθός της (δε θα πάψει ποτέ να ακούγεται πρόστυχο, έτσι; )
Αν της αρμόζει να αραδιάζει λέξεις τη μία μετά την άλλη, τότε δε μας πέφτει
λόγος. Το δύσκολο είναι να κρίνουμε ποιο είναι το
ταιριαστό μέγεθος για κάθε ιστορία, οπότε αυτό θα διαπραγματευτούμε σε αυτό το
άρθρο. Αρχικά, πρέπει να εξετάσουμε το είδος της ιστορίας. Σίγουρα κάποια
λογοτεχνικά είδη, όπως η περιπέτεια και το φάντασι, χρειάζονται παραπάνω χώρο
για να εκτυλίξουν τα γεγονότα τους, σε σύγκριση, ας πούμε, με ένα ψυχογραφικό
έργο. Αυτό που πρέπει να σκεφτόμαστε, καθώς στήνουμε και γράφουμε, είναι αν
δίνουμε αρκετό χώρο σε αυτά τα γεγονότα να παρουσιαστούν ή αν τα ξεπετάμε με
τρεις τέσσερις σελίδες, ίσα ίσα για να πούμε ότι τα γράψαμε. Παράδειγμα, αν για
δύο κεφάλαια προετοιμάζουμε το έδαφος για μια επικείμενη, βαρυσήμαντη
συνάντηση, είναι κακό αν αυτή η συνάντηση διαρκέσει μιάμιση σελίδα.
Έπειτα, πρέπει να αναλογιστούμε το ποσοστό
του world
building
που
έχουμε πραγματοποιήσει για τη συγκεκριμένη ιστορία. Αν μόνο για να
παρουσιάσουμε τον κόσμο που έχουμε στήσει και τους κατοίκους του, χρειαζόμαστε
τις μισές σελίδες του βιβλίου, τότε καταλαβαίνουμε όλοι πως, αν περιορίσουμε
πολύ το μέγεθος της ιστορίας, τότε οι πληροφορίες θα τρέχουν, θα καταιγίζουν
τους αναγνώστες και θα τους κάνουν να νιώθουν λες και διαβάζουν εγχειρίδιο
οδηγιών για τον κόσμο. Πρέπει όλα αυτά να παρουσιαστούν σιγά σιγά, να πλεχτούν
μέσα στα γεγονότα της ιστορίας και να πάρουν οι αναγνώστες τον χρόνο να τα
αφομοιώσουν. Για τέτοιου είδους βιβλία, που εισάγουν καινούριους κόσμους, καλό
είναι να μην περιοριζόμαστε σε ένα βιβλίο καν, ακόμα και αν αυτό είναι πολλών
σελίδων. Δείτε το και εγωιστικά: δεν οργανώσατε εσείς έναν τέτοιο κόσμο για να
τον χρησιμοποιήσετε μία φορά και τέλος.
Αν από την άλλη η ιστορία σας δεν έχει
πολλές πληροφορίες να παρουσιάσει, δεν έχει πολλά γεγονότα, καλύπτει σύντομο
χρονικό διάστημα ή, ακόμα και αν είναι μεγάλο, εσείς θέλετε να σταθείτε σε
συγκεκριμένα γεγονότα, τότε καλό θα ήταν να μη μακρηγορείτε άσκοπα. Διαβάστε
αυτά που γράφετε και, αν νιώθετε πως ίσως κάποιος κουραστεί όταν τα διαβάσει,
αν σας περάσει έστω και για λίγο από το μυαλό, τότε ξαναδείτε τα συγκεκριμένα
αποσπάσματα και κάντε τα πιο ενδιαφέροντα ή, ακόμα και αν πονάει πολύ (ξέρω!)
αφαιρέστε τα. Πρέπει να σκέφτεστε κατά διαστήματα: «Αυτό το χρειάζεται η
ιστορία; Με πάει παρακάτω στην πλοκή; Εξελίσσεται κάποιος χαρακτήρας μου μέσα
από αυτό το γεγονός;». Αν απαντάτε ναι, τότε προχωρήστε. Αν όχι, ξέρετε τι να
κάνετε… Υπάρχει λόγος που ένα έργο κάτω των πενήντα χιλιάδων λέξεων ονομάζεται
νουβέλα. Αυτός ο τίτλος δε δίνεται μόνο εξαιτίας του μεγέθους, αλλά γιατί
εστιάζει κυρίως στα ψυχογραφήματα των ηρώων, είναι έργο εσωτερισμού, αφορά
σκέψεις και εξέλιξη μέσα από την αυτογνωσία. Ένα τέτοιο έργο δε θα μπορούσε να
«τραβάει» για εκατό χιλιάδες λέξεις, θα έχανε τη δυναμική και την ουσία του.
Βέβαια, την ισορροπία ανάμεσα στα
ψυχογραφήματα και στη δράση πρέπει να την κρατάμε σε κάθε ιστορία σχεδόν, αν
θέλουμε να έχουμε ένα έργο που έχει από όλα. Κατ’ εμέ κάθε ιστορία χρειάζεται
ένα ανάλογο ποσοστό και των δύο για να σταθεί. Οπότε, κάθε φορά που γίνεται
κάποιο συνταρακτικό γεγονός, μπορείτε να δίνετε τον χρόνο στους ήρωές σας να το
αφομοιώσουν, να κάνουν τις σκέψεις τους και να βοηθηθούν μέσα από αυτό. Αν
ακολουθήσετε αυτό το μονοπάτι, υπολογίστε πως θα σας «φάει» αρκετές σελίδες,
οπότε έχετε το κατά νου.
Τέλος, σε όλους μας αρέσουν τα μεγάλα,
χορταστικά βιβλία, αλλά δε μας αρέσουν βιβλία που φλυαρούν χωρίς λόγο. Θα τα
προτιμούσαμε σίγουρα μικρότερα σε αυτή την περίπτωση. Αντιθέτως όμως δε θα μας
άρεσε ούτε και ένα βιβλίο που «βιάζεται» να τελειώσει, που ξεπετάει τις σκηνές
του και δεν τiς
δίνει τη σημασία που θα τις άξιζε. Το σημαντικό είναι να βρούμε το ιδανικό
μέγεθος που ταιριάζει σε αυτό που έχουμε στο μυαλό μας και να έχουμε υπομονή
μέχρι η ιστορία να μας δείξει τι είναι αυτό που θέλει να πει και για πόσες
σελίδες θέλει να το κάνει.
Αγγελίνα Παπαδημητρίου